Pracujemy METODĄ Fröbla
Friedrich Froebel – twórca wychowania przedszkolnego
Friedrich Froebel (1772-1852) – niemiecki pedagog, teoretyk i czołowy kreator wychowania przedszkolnego o orientacji humanistycznej, zainicjował w państwie pruskim, które nie tolerowało instytucji wychowujących dzieci w duchu samodzielności myślenia i poszanowania ludzi, zreformowany typ placówki edukacyjnej dla najmłodszych, określanej mianem ogrodu dziecięcego (Kindergarten). Chciał, aby dzieci czuły się w nim jak rośliny troskliwie pielęgnowane przez ogrodnika wychowawcę i od najmłodszych lat uczyły się tam samodzielności myślenia oraz umiejętności współżycia z ludźmi.
Najważniejsza dla Froebla była zabawa – przede wszystkim swobodna, ale także zorganizowana przez dorosłych. Zajmuje ona najważniejsze i centralne miejsce w rozwoju dziecka – dorosły musi zapewnić odpowiednie warunki do swobodnej zabawy w sali oraz w plenerze. To dzięki niej dziecko zdobywa nowe doświadczenia i wiedzę. Bardzo ważne jest tutaj rozróżnienie zabawy swobodnej, w której dziecko samo organizuje swój czas, od zabawy kierowanej przez nauczyciela – ważne, aby organizować dzieciom obydwa jej rodzaje.
Ważnym elementem założeń Froebla były dary – materiał dydaktyczny w postaci drewnianych klocków i mozaik, które opracował i wykonał, aby zabawa dzieci odbywała się
przy użyciu kształcących zabawek.
Oprócz zabaw swobodnych i zorganizowanych, także z użyciem darów, dzieci w ogródkach dziecięcych wykonywały różne prace ręczne, pielęgnowały ogródek, bardzo dużo bawiły się na wolnym powietrzu.
Swoją koncepcję filozofii wychowania Froebel opracował pod wpływem założeń J. Pestalozziego i oparł na trzech głównych ideach: jedności wszechświata, szacunku dla dziecka i jego indywidualności, znaczenia zabawy w rozwoju dziecka. Wychowanie i nauczanie dziecka powinno integrować elementarne siły: głowy, rąk i serca w celu zapewnienia mu jak najlepszego wykształcenia. Wychowanie powinno mieć więc charakter globalny – w okresie dzieciństwa mały człowiek powinien zdobywać jak najwięcej nowych doświadczeń. Ważna jest przy tym samodzielność dziecka w działaniu i dochodzeniu do wiedzy.
Froebel zakładał, że pierwsze doświadczenia edukacyjne dziecka mają wpływ na jego późniejszy rozwój i osiągnięcia. Dziecko jest niepodzielną indywidualną całością, która ma swoje myśli, uczucia, swoją fizyczność i związki z innymi. Rolą dorosłego jest oddziaływanie wychowawcze poprzez odpowiednie organizowanie środowiska oraz stwarzanie warunków do poznawania otaczającego świata. Według Froebla dziecko w wieku przedszkolnym odkrywa świat poprzez zabawę, która jest w tym wieku podstawą całego przyszłego życia.
Według Froebla materiały do zabawy dostarcza dziecku przyroda i człowiek. Podkreślał on ważną rolę dorosłego w wyborze odpowiednich zabawek dla dzieci – muszą to być przedmioty kształcące i rozwijające, a nie przypadkowe i niesłużące jego rozwojowi. Właśnie dlatego te właściwe zabawki nazywał „darami”. Dar to coś cennego, o co trzeba się troszczyć i szanować. Nazwa podkreśla, że proponowane zabawki są czymś wyjątkowym, co dorosły przekazuje dziecku.
Froebel jako miłośnik przyrody podkreślał, że wiele wartościowych materiałów do zabaw można znaleźć w przyrodzie (dary natury – np. piasek, glina, woda, kamienie). To czego nie można odnaleźć w naturze postanowił podarować dzieciom w postaci specjalnego materiału dydaktycznego, którym były przede wszystkim drewniane klocki w kształcie sześcianów, walców, kul.
Obecnie zestaw darów wg koncepcji Froebla obejmuje: wełniane piłeczki, drewniane klocki w kształcie sześcianów, walców, graniastosłupów, mozaiki, patyczki i pierścienie, punkty ułożone w zestawy i umieszczone w drewnianych pudełkach.
Praca według jego koncepcji nie wymaga zakupienia kompletu darów. Praca i zabawa może opierać się o wspomniane dary natury, a gotowe zestawy darów można zastąpić innymi drewnianymi klockami. „Naśladujcie myśl, nie zaś formę” – mówił sam Froebel. Nie materiał jest najważniejszy, ale sposób myślenia, działania i pracy z dziećmi.
Wykorzystanie darów w codziennej pracy przynosi wiele korzyści: umożliwia ćwiczenie wszystkich zmysłów, rozwijanie sprawności manualnej, koncentracji, koordynacji wzrokowo-ruchowej, pobudza wyobraźnię i myślenie twórcze. Materiał Froebla pozwala kształtować u dzieci różnorodne pojęcia matematyczne, czasami wykraczające poza ramy podstawy programowej, np. ułamki, pojęcia geometryczne. Bardzo ważnym aspektem jest skupienie dzieci podczas pracy z darami i ich wyciszenie. Zabawa z darami uczy dzieci odpowiedzialności i szacunku do powierzonych im przedmiotów – jest to niezwykle ważne w dzisiejszym świecie często jednorazowych zabawek.
Myśl pedagogiczna Froebla:
1. Uznawany za twórcę teorii wychowania przedszkolnego
2. Uznał ze podstawową forma aktywności dziecka jest zabawa, która powinna być odpowiednio zorganizowana
3. Zaproponował odpowiednie przedmioty, które nazwał darami, służące do rozwijania wszechstronnej osobowości dziecka, odpowiednie dla trzech okresów przedszkolnych (okres kuli, walca i sześcianu). W pierwszym okresie dzieci otrzymują piłkę jako kulę, w drugim walec, a w trzecim klocki o kształcie sześcianu. (dary-zabawki)
4. W organizowanych przez siebie tzw. „ogródkach dziecięcych” (kindergarden) uwzględnił podstawowe zasady dydaktyczne – poglądowości, aktywności, dostępności, systematyczności, logicznej kolejności.
5. Opracował metodykę wychowania przedszkolnego (metody, formy, środki)
6. Kładł nacisk na wszechstronny i harmonijny rozwój umysłowy, moralny i fizyczny, zgodny z indywidualnymi cechami dziecka.
7. Opracował projekt kształcenia nauczyciela
8. Uznał wychowanie przedszkolne za integralną część kształcenia ogólnego. Każde dziecko powinno zaczynać od przedszkola.
Dary - specjalnie przygotowany zestaw środków dydaktycznych. Miały one różny kształt i służyły różnym celom.
W 1837 r. po opracowaniu i przetestowaniu swoich radykalnie nowych metod nauczania Froebel przeniósł się do Bad Blankenburg, gdzie założył instytut Zabawy i Aktywności, który w 1840 r przybrał nazwę Kindergarden. W placówce głównie wzięto głównie pod uwagę:
1. Zabawki niewymagające dużej aktywności umysłowej – tzw. dary
2. Gry i tańce wspierające aktywność ruchową
3. Obserwację oraz hodowlę roślin w ogrodzie, kształtujące świadomość istnienia świata naturalnego
Froebel uczęszczał do instytutu prowadzonego przez Pestaloziego w Yvardon (1808-1810). Opuszczając go znał już podstawy teorii nauczania Pestalozziego, jednak uznał, że nie jest ona kompletna. W swojej teorii oparł się na czterech podstawowych ideach:
1. Wolności i swobodzie własnej ekspresji
2. Kreatywności
3. Rozwijaniu stosunków społecznych
4. Dbałości o sferę fizyczną – ruch
